Жарасымды қарым-қатынас

Сабақтың мақсаты: Қазақ халқының ұлттық дәстүріндегі

«үлкен мен «кіші»арасындағы сыйласымды қарым-қатынасты ұлттыққұндылық ретінде

таныту

Міндеттері : - «Үлкен » мен «кіші» «ел ағасы» деген

сөздердің мәнін ашу;

·        

Айналадағы ортамен үйлесімді қарым-қатынас

жасау дағдыларын қалыптастыру, мәдени сөйлеуін дамыту;

·        

Өзінен үлкенді сыйлауға , құрметтеуге,

инабатты болуға тәрбиелеу.

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру: Оқушылардың зейінін

сабаққа аударып, қатысын түгендеу.

Өткен сабақты қайталау: Өткен

сабағымызда адам өміріндегі ең маңызды кезеңнің бірі жалынды жастық шақ екенін

айтып өткен болатынбыз.

·        

Жастық шақ кезеңінің негізгі міндеттері

қандай?

·        

Мамандық таңдауда қандай негізгі ережелерді

білесіздер?

·        

Мамандық таңдауда қоғам мүддесі мен жеке адам

мүддесі үнемі сәйкес келе

ме?

·        

Күнделіктіөмірдеөзіңізгеталапқоябілесізбе,

өзіңе сын көзбенқараудегендіқалайтүсінесің?

Шаттықшеңбері

Ә.

Бейсеуовтыңәніне, О. Әубәкіровтыңсөзінежазылған «Ағаларым» әніқолұстасып,

жақсыкөңіл-күйменорындалады.

Әңгімелесу

Оқулықтағыойланайық,

пікірлесейікайдарындағысұрақтарарқылыотбасындағы, туыстар мен

достарарасындағықарым-қатынастуралыбілімдерінсұраққоюарқылыестерінетүсіру.

·        

Жарасымдықарым-қатынасдегендіқалайтүсінесіз?

·        

Кез-келгенадамменқарым-қатынасжасауүшінадамғақандайқасиеткерек?

·        

Олқасиеттерөзбойыңызда

бар ма?

Соныменқарым-қатынастанережеқұрапкөрейік:

·        

Қарым-қатынасдегенімізбұл

–адамдарарасындағыбайланысорнату мен дамытудапайдаболатынжеке бас

белгілерініңформасы;

·        

Қарым-қатынасбұл-

бірадамныңекіншіадамғаықпалынәтижесіндепайдаболатынадамдарарасындағыбайланыс.

т.б.

Қарым-қатынастыңбір-біріменбайланыстыүштүрі

бар.

1.    Коммуникативтікжағы –

қарым-қатынасарқылыадамдарбір-бірініңойын, мақсатын,

алғанбеталысынайыруғатырысады.(Бұлпроцестіңқұралдарынасөз, сөйлеудегіырғақ, мимика,

денедегіәртүрліқимылжатады)

2.    Интерактивтікжағы–адамдардыңбірігіпжұмысжасауыүшінстатегиялықжоспарқұружатады.(

міндеттердіөзарабөлісіпжасау кооперация, бақталастыққабағытталған)

3.    Перцептивтікжағы-басқаадамныңсыртқыпішінінеқарайоныңпсихологиялыққасиетін,

мінез-құлқынбілу, бірін-біріқабылдау.

Адамдарарасындағықарым-қатынастүрлері

Жеке

жәнеқызметтік

Екіадамарасындағысүйіспеншілік

пен жеккөрушілікжаскезеңінеқарамай, барлықжаскезеңіндекөрінісбереді.

Әлеуметтік топ

немесемекемемүшелеріарасындаолардыңсолтоптағықұқы мен

міндеттерінеорайқалыптасады

Дара жәнетоптық

Бірадамменоныңпсихологиясынбілеотырақарым

–қатынасжасау

Екіодандакөпадамдарменқарым-қатынасжасау

Теңқұқықты

жәнетәуелді

Қарым-қатынасмүшелерініңқұқықтары

мен міндеттерітеңгерілгенжағдайда

Құқықтары мен міндеттерібірдейболмағанжағдайда

Қарама

–қарсылықтыжәнедау-дамайлы

Топ

мүшелеріішіндегікейбіртұлғалардыңұнамдыниеттеріеккіншібіреудіңкелеңсізниеттеріментоғысқанжағдайда

Адамныңбір-бірінеөшпенділігіболғанжағдайда

Амбиваленттіқарым-қатынас

Қарама-қарсыекібірдей

эмоция мен сезімніңқосарланажүруі. Мысалға: бірадамғадегенжеккөрушілік пен

құрметсезімдерініңқатаржүруі.

Үйлесімдіқарым-қатынас

Адамдарарасындақарама

–қарсылықболмай ,өзаратереңсыйластықжайлағанортадакөрінісбереді.

Біздіңбүгінгісөзететінқарым-қатынастүрібұлүйлесімдіқарым-қатынас.Қарым

–қатынасжасауадамныңұлтына,салт- дәстүріне, мінезқұлқына,

темпераментінежәнежасерекшелігінетікелейбайланысты.Әсіресесыйластықұғымынақарым-қатынасұғымынақазақхалқыежелденмәнберіп,

оны салт –дәстүрменұштастырыпкүнібүгінгедейінжеткізіпкеледі.

Ендісолқарым-қатынастыңкіші мен

үлкенарасындағысыйластығытуралытереңірекмағұлматалуүшіноқулығымыздағытарихғылымыныңдокторы,

профессорСәкенДорженовтыңжазғантұжырымыноқып, талдайық.

Оқыпүйренейік.

·        

Қазақхалқыныңүлкендіқұрметтеугебайланыстықандайрәсімдері

бар?

·        

«Ақсақал»

«ел ағасы» депкімдердіатайды?

Кестеменжұмыс

Туыстықатау

Қарым-қатынас

Салт-дәстүр

Мақал-мәтел

Ырым-тиымдар

Ақсақал

Елағасы

Ақсақалжәне ел

ағасыныңауылжастарыарасындаүлкенсыйласымдықарым-қатынасорнаған.Ақылшы,

әріскетөрелікжасаған, күрделіістердішешкен.

Бата беру; ас

қайыру; атбайлар.

Ағасыбардыңжағасы

бар;

Ататұрыпұлсөйлегеннен

без;

Ер

адамныңкиімінаяқастыетугеболмайды.

Оқыпталдапғибратқыл!

І топ

Құм мен

тасмәтініноқыпталдау.

·        

Ренішіінқұмғажазу,

жасағанжақсылығынтасқажазудегендіқалайтүсінесің?

·        

Сеніңбасыңнаносындайжағдайөтіпкөрдіме?

ІІ топ

Жүзіңдіжылыұстамәтініноқыпталдау.

·        

Шынымендеадамжүзініңжылышырайлыболуыжарасымдықарым-қатынастуғызадыдегенгекелісесіңбе?

·        

Адам

мінезініңқарым-қатынасқақатысықаншалықты?

Дәптерменжұмыс

І топ

Қазақхалқыныңдәстүріндегіүлкендіқұрметтеуәдебінебайланыстықағидалардыжалғастырыңыз:

Мыс:

Үлкендералдындаадуындыкіріп, асқақтапсөйлеме;

Үлкенадамдықолтығынандемепотырғыз.

ІІ топ

Үлкендердіқұрметтеп,

қадіртұту, адамдарарасындағыілтипатты да, сыйласымдықарым-қатынастарғабайланыстыайтылғаннақылсөздердіжазыңыз.

Мыс: үлкенді сен

сыйласаң, кішісенісыйлайды;

«Сіз» дегенәдеп,

«біз» дегенкөмек.

Сергіту

a.     Көңіл-күйдібелгіле

b.    Ойланыптұрғанадамның бет- әлпеті

c.     Ашулыадамның бет -әлпеті

d.    Таңданғанкейіпкөрсету

e.     Өтінгенадамның бет-әлпеті

f.      Қуанғанадамның бет-әлпеті

Оқуақпараты

Оқуақпаратыоқушыларғатаныстырылып,

«Кешірімсұраймын» жаттығуыжүргізіледі.

Әроқушысоңғыекі

айда кімдіқаттыренжітті, солтуралыбаяндапжәнеөзкінәсінмойындапкешірім хат

жазады.

Түйіндеме

Адам

қарым-қатынасыныңбастықұралы- тіл. Яғнисөйлеуарқылықарым-қатынасжасаймыз.

Сөздіңбағасы 5 белгіменайқындалады.

1.    Дұрыстық -

айтылғансөздіңқатесіздігі,оғантәрбиеарқылыжетеді.

2.    Айқындық- ойдыңмазмұнындұрысберебілу

3.    Қысқалық –

ойдыжеткізугекерексөздіғанапайдалану

4.    Орындылық – сөздіңайтыларжері мен

мерзімінабайлау

1.    Дәйексөз

2.    Адам

өміріндегіеңтамашанәрсе- оныңбасқаадамдарменқарым-қатынасы.

3.    А. Линкольн

4.    Жүректенжүрекке

5.    Бөлтірікшешенніңөлеңіоқылады.

6.    Үлкеналдындаиіліпсөйле,

7.    Кішіалдындасызылыпсөйле.

8.    Иіліпсөйлегенненбеліңбүгілмейді,

5.    Сызылыпсөйлегенненсөзіңүзілмейді.